Autor: Marta Matuszewska, radca prawny w TSL, Legal & Compliance Manager, mediator
W transporcie drogowym, zarówno krajowym, jak i międzynarodowym, kwestia terminów przedawnienia roszczeń odgrywa kluczową rolę w ochronie interesów przewoźników i nadawców towarów. Termin przedawnienia to okres, po którym strona nie może już dochodzić swoich roszczeń przed sądem. W zależności od regulacji, jakie mają zastosowanie, terminy te mogą różnić się w zależności od rodzaju transportu – krajowego lub międzynarodowego.
Istotne jest w biznesie by nie tracić możliwości uzyskania odszkodowania z uwagi na błędy formalne, jakim jest upływ terminu, Dlatego warto znać różnice między terminami przedawnienia w Konwencji CMR (dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów) a przepisami polskiego Prawa przewozowego, które regulują transport drogowy na terenie Polski.
- Terminy przedawnienia w Konwencji CMR
Konwencja CMR ustanawia trzy podstawowe terminy przedawnienia, które dotyczą roszczeń wynikających z przewozów międzynarodowych:
- 21 dni: Przy opóźnieniu w dostawie reklamacja - wymagane jest pisemne zastrzeżenie (reklamacja) w ciągu 21 dni od dnia wydania przesyłki;
- Rok: W wypadku częściowego zaginięcia lub uszkodzenia towaru termin liczy się od dnia wydania przesyłki.
- Rok i 30 dni: W przypadku całkowitego zaginięcia towaru, 30 dni po upływie umówionego terminu dostawy zaczyna się liczyć roczny termin;
- Rok i 60 dni: W przypadku całkowitego zaginięcia towaru, gdy terminu nie umówiono od przyjęcia przesyłki do przewozu.
- 3 lata: Dotyczy przypadków, w których szkoda powstała na skutek złego zamiaru lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Termin zaczyna biec jak w pozostałych wypadkach, w zależności od rodzaju zdarzenia.
- Terminy przedawnienia w polskim Prawie przewozowym
W krajowym transporcie drogowym, zgodnie z przepisami polskiego Prawa przewozowego, również obowiązują różne terminy przedawnienia w zależności od charakteru roszczenia:
- 7 dni: Jeżeli po wydaniu przesyłki ujawniono ubytek lub uszkodzenie niedające się z zewnątrz zauważyć przy odbiorze, uprawniony może żądać od przewoźnika ustalenie stanu przesyłki, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia odbioru przesyłki.
- 2 miesiące: Termin dotyczy roszczeń związanych z opóźnieniem w dostawie, które jednak nie spowodowało szkody w przesyłce. Jest to dużo krótszy termin w porównaniu do innych roszczeń.
- 3 miesiące: Nadawca albo odbiorca przesyłki jest uprawniony do złożenia reklamacji na wezwanie do zapłaty przez przewoźnika w terminie nie późniejszym niż 3 miesiące od dnia otrzymania wezwania do zapłaty,
- 6 miesięcy: Termin dotyczy roszczeń regresowych, czyli sytuacji, w których przewoźnik, naprawiając szkodę, dochodzi odszkodowania od innego przewoźnika. Termin liczy się od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę lub od dnia, w którym przeciwko niemu wytoczono powództwo.
- Rok: Jest to podstawowy termin dla większości roszczeń, podobnie jak w Konwencji CMR. Bieg terminu zależy jednak od rodzaju szkody:
- W przypadku utraty przesyłki – liczy się od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą.
- W przypadku uszkodzenia, ubytku lub opóźnienia dostawy – od dnia wydania przesyłki.
- W przypadku szkód niedających się zauważyć z zewnątrz – od dnia protokolarnego ustalenia szkody.
- Rok i 30 dni: Jeżeli przesyłka zostanie odnaleziona w ciągu roku od wypłaty odszkodowania, przewoźnik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym uprawnionego. Wówczas w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, uprawniony może żądać, aby wydano mu odnalezioną przesyłkę w jednym z punktów odprawy przesyłek za zwrotem otrzymanego od przewoźnika odszkodowania. W takim wypadku uprawniony zachowuje roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie.
- Zawieszenie biegu przedawnienia
Istotnym elementem w obu regulacjach jest możliwość zawieszenia biegu przedawnienia. W transporcie międzynarodowym, zgodnie z Konwencją CMR, reklamacja złożona na piśmie powoduje zawieszenie biegu przedawnienia do dnia udzielenia odpowiedzi przez przewoźnika i zwrotu załączonych dokumentów. Na gruncie prawa krajowego forma reklamacji nie jest aż tak rygorystycznie określona – wystarczy wezwanie do zapłaty, aby zawiesić bieg terminu przedawnienia.
Jednakże ważnym ograniczeniem jest to, że każda kolejna reklamacja w tej samej sprawie nie powoduje ponownego zawieszenia biegu terminu przedawnienia. W polskim prawie dodatkowo roszczenia regresowe nie podlegają zawieszeniu.
- Różnice między Konwencją CMR a Prawem przewozowym
Mimo że zarówno w prawie międzynarodowym, jak i krajowym obowiązuje roczny termin przedawnienia, istnieją znaczące różnice dotyczące rozpoczęcia biegu terminu oraz szczegółowych warunków dla różnych typów roszczeń. Na przykład, w Konwencji CMR zastosowanie podstawowych terminów przedawnienia dotyczy także roszczeń regresowych, co jest bardziej korzystne dla przewoźników w porównaniu z polskim prawem przewozowym, gdzie takie roszczenia przedawniają się znacznie szybciej.
Podsumowanie
Znajomość terminów przedawnienia w transporcie drogowym jest kluczowa zarówno dla przewoźników, jak i nadawców towarów. Z jednej strony Konwencja CMR oferuje przewoźnikom bardziej elastyczne terminy, szczególnie w przypadkach roszczeń regresowych, natomiast polskie Prawo przewozowe przewiduje bardziej rygorystyczne i zróżnicowane zasady w zależności od rodzaju szkody. Warto pamiętać o możliwościach zawieszenia biegu przedawnienia, co daje dodatkowy czas na rozwiązanie sporów przed sądem.
Jeśli potrzebujesz wsparcia w mediacji lub weryfikacji umów czy reklamacji, stworzenia wzorów czy procedur, szkoleniu siebie i zespołu, finansach, logistyce, zarządzaniu łańcuchem dostaw, czy nauce języka polskiego dla spedytorów, magazynierów lub kierowców - odezwij się do nas.
