Naturalne właściwości towaru a odpowiedzialność przewoźnika – kiedy szkoda nie jest jego winą?

Autor: Kamila Krassowska - Bera, prawnik w TSL, ekspert ds. reklamacji, Claim Manager

W transporcie towarów zdarzają się sytuacje, w których przewoźnik zostaje obciążony odpowiedzialnością za szkody, mimo że ich przyczyna nie leżała po jego stronie. W takich przypadkach kluczowe znaczenie ma zrozumienie pojęcia „naturalnych właściwości towaru” oraz umiejętność wykazania, że to one były przyczyną szkody. W tym artykule omówimy, kiedy przewoźnik może skutecznie uniknąć odpowiedzialności, odwołując się do tej przesłanki.

Czym są „naturalne właściwości towaru”?

Naturalne właściwości to cechy wynikające z fizycznej lub chemicznej natury towaru, które mogą prowadzić do jego uszkodzenia podczas przewozu. Zgodnie z art. 17 ust. 4 Konwencji CMR, przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za szkody spowodowane tymi właściwościami, jeśli były one przyczyną uszkodzenia, ubytku lub całkowitej utraty przesyłki.

Przykłady naturalnych właściwości towarów:

• Kruchość (np. szkło, porcelana),
• Wrażliwość na wilgoć (np. zboża, papier),
• Łatwopalność (np. niektóre chemikalia),
• Podatność na zmiany temperatury (np. żywność mrożona, leki).

Kiedy przewoźnik może uniknąć odpowiedzialności?

Aby przewoźnik mógł powołać się na naturalne właściwości towaru, musi spełnić kilka warunków:

1. Udowodnienie przyczyny szkody: Przewoźnik musi wykazać, że szkoda wynikła wyłącznie z właściwości towaru, a nie z jego zaniedbań.
2. Brak odpowiedzialności za zabezpieczenie: Jeżeli nadawca był odpowiedzialny za opakowanie i załadunek, przewoźnik nie może ponosić odpowiedzialności za niewłaściwe zabezpieczenie.
3. Spełnienie wymagań przewozowych: Przewoźnik musi udowodnić, że transport odbywał się zgodnie z normami, a jego działania były zgodne z umową przewozową.

Przykłady sytuacji z praktyki transportowej

1. Kruchość towaru – uszkodzenie porcelany

Firma przewozowa dostarczała zestaw porcelanowych filiżanek. Po rozładunku odbiorca zauważył, że część przesyłki jest rozbita. Przewoźnik wskazał, że:

• Towar był zapakowany przez nadawcę w kartony bez odpowiednich przekładek z pianki lub folii bąbelkowej,
• List przewozowy nie zawierał informacji o szczególnej ostrożności.

Wniosek: Przewoźnik może uniknąć odpowiedzialności, jeśli udowodni, że uszkodzenie wynikało z niewystarczającego zabezpieczenia, które leżało po stronie nadawcy.

2. Wilgoć – uszkodzenie papieru

Podczas transportu papieru w wagonie kolejowym doszło do zamoczenia towaru. Przewoźnik wykazał, że:

• Nadawca nie dostarczył plandeki wodoodpornej ani nie użył hermetycznego opakowania,
• Warunki atmosferyczne były wyjątkowo trudne (intensywny deszcz).

Wniosek: Przewoźnik może powołać się na naturalną wrażliwość towaru na wilgoć, jeśli nie był zobowiązany do dostarczenia dodatkowego zabezpieczenia zgodnie z umową przewozową.

3. Podatność na zmiany temperatury – rozpuszczenie czekolady

Przewóz czekolady odbywał się latem, a przesyłka dotarła do odbiorcy w stanie rozpuszczonym. Przewoźnik udowodnił, że:

• Nadawca nie wskazał w liście przewozowym potrzeby przewozu w kontrolowanej temperaturze,
• Brakowało oznaczeń wskazujących na szczególną wrażliwość przesyłki.

Wniosek: Brak informacji o wymogu przewozu w chłodniach zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności za szkodę.

Jak zapobiegać sporom?

1. Rola nadawcy:

• Zawsze dokładnie opisuj właściwości towaru w dokumentacji przewozowej,
• Stosuj odpowiednie opakowania i zabezpieczenia, dostosowane do natury ładunku,
• Informuj przewoźnika o szczególnych wymaganiach transportowych.

2. Rola przewoźnika:

• Sprawdzaj stan opakowania i dokumentację podczas załadunku,
• Zgłaszaj zastrzeżenia do listu przewozowego, jeśli stan przesyłki budzi wątpliwości,
• Dokumentuj warunki transportu (np. zdjęcia towaru przed załadunkiem).

Podsumowanie

Naturalne właściwości towaru mogą stanowić podstawę do zwolnienia przewoźnika z odpowiedzialności, ale tylko w sytuacji, gdy szkoda nie wynikała z jego zaniedbań. Kluczowe jest tutaj prawidłowe przygotowanie towaru przez nadawcę oraz przestrzeganie standardów przewozowych przez przewoźnika.

Dobra komunikacja między stronami, szczegółowa dokumentacja i staranne zabezpieczenie przesyłki to najlepsze sposoby na uniknięcie sporów i problemów z reklamacjami.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w mediacji lub weryfikacji umów czy reklamacji, stworzenia wzorów czy procedur, szkoleniu siebie i zespołu, finansach, logistyce, zarządzaniu łańcuchem dostaw, czy nauce języka polskiego dla spedytorów, magazynierów lub kierowców - odezwij się do nas.