Co powinna zawierać procedura badania trzeźwości pracowników?

Marta Matuszewska, radca prawny w TSL, Legal & Compliance Manager, mediator

Od 2023 roku pracodawcy w Polsce mogą już na bazie przepisów umożliwiających to wprost, wprowadzać kontrolę trzeźwości w miejscu pracy. To istotna zmiana, szczególnie dla firm produkcyjnych, logistycznych czy transportowych, gdzie bezpieczeństwo zależy od pełnej koncentracji pracowników. Jednak aby takie kontrole były zgodne z prawem, konieczne jest przygotowanie formalnej procedury.

Poniżej wyjaśniamy, co powinna zawierać dobrze skonstruowana procedura badania trzeźwości.

1. Cel i podstawa prawna

Każda procedura powinna rozpoczynać się od jasno określonego celu – ochrony życia i zdrowia pracowników, zapewnienia bezpieczeństwa mienia oraz organizacji pracy.

Podstawy prawne:

• art. 22.1c–22.1h Kodeksu pracy,
• ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 lutego 2023 r.,
• przepisy BHP,
• RODO.

2. Zakres stosowania

Procedura musi wskazywać, że dotyczy wszystkich pracowników, niezależnie od formy zatrudnienia.
Warto też wyróżnić stanowiska szczególnie istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa – np. magazynierzy, operatorzy wózków widłowych, kierowcy czy osoby obsługujące maszyny.

3. Definicje

Dobrą praktyką jest wprowadzenie prostych definicji:

• stan po użyciu alkoholu – od 0,2‰ do 0,5‰ we krwi,
• stan nietrzeźwości – powyżej 0,5‰,
• środki działające podobnie do alkoholu – np. narkotyki czy niektóre leki psychotropowe.

Takie doprecyzowanie eliminuje niejasności i ułatwia stosowanie procedury w praktyce.

4. Zasady ogólne

W tej części należy wskazać:

• rodzaje kontroli (prewencyjne, doraźne),
• obowiązek poszanowania godności pracownika,
• wymaganie korzystania z urządzeń posiadających ważną kalibrację,
• sposób informowania pracowników o wprowadzeniu kontroli (co najmniej 2 tygodnie wcześniej).

5. Tryb przeprowadzania badań

Procedura powinna jasno opisywać:

• kto jest uprawniony do badania,
• jakie urządzenia mogą być używane,
• jak dokumentuje się wynik,
• jakie prawa ma pracownik (np. prawo do ponownego badania przez Policję lub badania krwi).

6. Niedopuszczenie do pracy

Zgodnie z Kodeksem pracy – pracownik nie może być dopuszczony do pracy, jeżeli kontrola wykaże stan po użyciu alkoholu lub nietrzeźwość, albo istnieje uzasadnione podejrzenie, że jest pod wpływem.
Procedura powinna określać sposób udokumentowania takiej decyzji i poinformowania pracownika.

7. Dokumentacja i ochrona danych

Pracodawca ma prawo zapisać jedynie wyniki wskazujące na stan po użyciu alkoholu lub nietrzeźwość.
Dane te:

• przechowuje się maksymalnie przez 1 rok,
• są chronione zgodnie z RODO,
• usuwa się po upływie okresu przechowywania, chyba że stanowią dowód w postępowaniu.

8. Konsekwencje służbowe

W procedurze należy wskazać możliwe konsekwencje:

• kary porządkowe (upomnienie, nagana, kara pieniężna),
• rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym (w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków).

Warto także dodać zapis o możliwości skierowania pracownika na programy wsparcia, np. terapię odwykową – to pokazuje, że procedura nie jest tylko narzędziem dyscyplinującym, ale także wspiera politykę odpowiedzialności społecznej.

9. Załączniki

Dla przejrzystości procedura powinna zawierać wzory dokumentów, np.:

• protokół z badania trzeźwości,
• oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z procedurą.

Takie rozwiązanie ułatwia codzienne stosowanie i zmniejsza ryzyko błędów formalnych.

Podsumowanie

Dobrze przygotowana procedura badania trzeźwości to nie tylko wymóg prawny. To także narzędzie budowania kultury bezpieczeństwa i zaufania w miejscu pracy.
Dzięki niej pracodawca ma jasne zasady działania, a pracownicy wiedzą, jakie mają prawa i obowiązki.

👉 Potrzebujesz procedury? Skontaktuj się z nami lub zajrzyj do sklepu.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w mediacji lub weryfikacji umów czy reklamacji, stworzenia wzorów czy procedur, szkoleniu siebie i zespołu, finansach, logistyce, zarządzaniu łańcuchem dostaw, czy nauce języka polskiego dla spedytorów, magazynierów lub kierowców - odezwij się do nas.