Analiza przypadku: odpowiedzialność przewoźnika w transporcie krajowym - kara umowna za opóźnienie w dostawie

Autor: Kamila Krassowska - Bera, prawnik w TSL, ekspert ds. reklamacji, Claim Manager

Transport krajowy odgrywa kluczową rolę w systemie logistycznym każdego państwa. Regulacje prawne, takie jak Prawo przewozowe, określają ramy odpowiedzialności przewoźników za przewożone towary oraz ewentualne opóźnienia. W niniejszym artykule przyjrzymy się zasadom odpowiedzialności przewoźnika na przykładzie konkretnego zdarzenia, analizując zarówno podstawy prawne, jak i praktyczne konsekwencje.

Sytuacja: Opóźnienie w dostawie towaru

3 lutego 2020 roku spółka XYZ zobowiązała się do przewozu towaru na trasie krajowej na zlecenie spółki ABC za wynagrodzeniem w wysokości 500 PLN. W umowie przewozu znalazła się klauzula, zgodnie z którą za nieterminową dostawę spółka ABC miała prawo obciążyć przewoźnika karą umowną w wysokości 1500 PLN.

Kierowca spółki XYZ przybył na miejsce załadunku zgodnie z harmonogramem. Niestety, z powodu nieobecności części personelu załadunkowego proces załadunku znacznie się opóźnił. Planowana dostawa miała zostać zrealizowana do 5 lutego, jednak przesyłka została przekazana do kierowcy dopiero 7 lutego. W efekcie spółka ABC wystawiła notę obciążeniową na kwotę 1500 PLN, argumentując, że opóźnienie naraziło ją na dodatkowe koszty i straty.

Ograniczenia odpowiedzialności przewoźnika

Regulacje Prawa przewozowego

Zgodnie z art. 83 ust. 1 Prawa przewozowego, przewoźnik ponosi odpowiedzialność za szkody wynikłe z opóźnienia w przewozie towarów. Maksymalna kwota odszkodowania w takim przypadku wynosi podwójną wysokość przewoźnego.

W omawianej sytuacji wynagrodzenie za przewóz wynosiło 500 PLN, co oznacza, że maksymalne odszkodowanie, jakiego mogłaby dochodzić spółka ABC, to 1000 PLN. Klauzula przewidująca karę umowną w wysokości 1500 PLN za opóźnienie nie jest skuteczna, ponieważ narusza przepisy Prawa przewozowego, które mają charakter bezwzględnie obowiązujący.

Kluczowe zasady dotyczące opóźnień

1. Nieskuteczność kar umownych

Prawo przewozowe nie dopuszcza możliwości zastrzegania kar umownych za samo opóźnienie w dostawie towaru. Takie postanowienia są uznawane za próbę obejścia przepisów ograniczających odpowiedzialność przewoźnika.

2. Przyczyny opóźnienia

Przewoźnik może uniknąć odpowiedzialności, jeżeli udowodni, że opóźnienie wynikało z:

• działań nadawcy lub odbiorcy (np. opóźnienia w załadunku),
• siły wyższej,
• innych okoliczności niezależnych od przewoźnika.

W tym przypadku opóźnienie było spowodowane przedłużonym załadunkiem z winy spółki ABC. Może to stanowić podstawę do zwolnienia przewoźnika z odpowiedzialności.

Odpowiedzialność w przypadku transportu międzynarodowego

Gdyby sytuacja dotyczyła transportu międzynarodowego, zastosowanie miałaby Konwencja CMR. W myśl art. 23 ust. 5 tej konwencji odszkodowanie za opóźnienie nie może przekroczyć wysokości przewoźnego, czyli w tym przypadku 500 PLN.

Ponadto, w przypadku transportu międzynarodowego, spółka ABC musiałaby:

• Złożyć reklamację pisemną w terminie 21 dni od dnia dostawy, zgodnie z art. 30 ust. 3 Konwencji CMR.
• Udowodnić rzeczywistą szkodę wynikającą z opóźnienia, stąd kara umowna jest w tym przypadku również nieskuteczna.

Czy spółka ABC mogłaby dochodzić wyższego odszkodowania?

Prawo przewozowe przewiduje możliwość dochodzenia odszkodowania przekraczającego ustawowe limity w przypadku, gdy opóźnienie wynikało z rażącego niedbalstwa lub umyślnego działania przewoźnika.

Przykładem rażącego niedbalstwa może być:

• Celowe opóźnianie dostawy przez kierowcę,
• Brak podstawowych środków bezpieczeństwa w trakcie przewozu.

W omawianym przypadku brak jest jednak przesłanek wskazujących na rażące niedbalstwo ze strony przewoźnika. Opóźnienie było efektem działań nadawcy, co dodatkowo ogranicza możliwość dochodzenia roszczeń.

Wnioski

1. Nieprawidłowość kary umownej: Spółka ABC nie mogła skutecznie obciążyć przewoźnika karą umowną w wysokości 1500 PLN, ponieważ przekracza to ustawowe limity odpowiedzialności przewoźnika.
2. Maksymalna kwota odszkodowania: W ramach Prawa przewozowego ABC mogłaby dochodzić odszkodowania do kwoty 1000 PLN (dwukrotność przewoźnego).
3. Przyczyny opóźnienia: Opóźnienie wynikające z działań nadawcy (przedłużony załadunek) zwalnia przewoźnika z odpowiedzialności.
4. Transport międzynarodowy: W przypadku międzynarodowego przewozu, odszkodowanie za opóźnienie ogranicza się do wysokości przewoźnego (500 PLN), a dodatkowo wymagana jest pisemna reklamacja.

Spółka XYZ, dzięki przedstawionym argumentom, mogłaby skutecznie odwołać się od noty obciążeniowej wystawionej przez spółkę ABC, wykazując, że opóźnienie było niezależne od niej.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w mediacji lub weryfikacji umów czy reklamacji, stworzenia wzorów czy procedur, szkoleniu siebie i zespołu, finansach, logistyce, zarządzaniu łańcuchem dostaw, czy nauce języka polskiego dla spedytorów, magazynierów lub kierowców - odezwij się do nas.